📝 Inleiding
In deze les gaan we kijken waarom we spreken en luisteren. 🗣️👂 We praten en luisteren namelijk niet zomaar, we hebben er altijd een doel mee.
📢 Denk hier eens over na:
- Waarom vertelt iemand een mop? (Om anderen te laten lachen! 😂)
- Waarom volg je een instructie in de klas? (Om te weten wat je moet doen! 📋)
- Waarom probeer je iemand te overtuigen? (Omdat je wil dat diegene jouw mening deelt! 💡)
Je kunt vier spreekdoelen en vier luisterdoelen hebben. In deze les leggen we ze allemaal uit en kijken we hoe je ze herkent!
1️⃣ Spreekdoelen: Waarom praat je?
Mensen praten altijd met een reden. Je wil iets bereiken met wat je zegt. Dit noemen we een spreekdoel.
Er zijn vier soorten spreekdoelen:
| 🎯 Spreekdoel | 💡 Wat wil je bereiken? | 📌 Voorbeeld |
|---|---|---|
| Amuseren | Mensen vermaken of ontroeren. | Voorbeeld: Je vertelt een grappige mop aan je vrienden. 🤣 |
| Informeren | Feiten of informatie geven. | Voorbeeld: Je legt aan iemand uit waar het station is. 🚉 |
| Instrueren | Uitleggen hoe iets moet. | Voorbeeld: Je vertelt een klasgenoot hoe je een rekensom oplost. 🧮 |
| Overtuigen | Iemand proberen over te halen. | Voorbeeld: Je zegt tegen je moeder dat je echt een nieuwe telefoon nodig hebt. 📱 |
📝 Tip:
Soms combineer je spreekdoelen! Bijvoorbeeld: Een YouTuber vertelt een grappig verhaal (amuseren) en legt ondertussen uit hoe je een spel speelt (instrueren). 🎥🎮
2️⃣ Luisterdoelen: Waarom luister je?
Niet iedereen luistert op dezelfde manier. Soms wil je alleen een gevoel krijgen bij iets, soms moet je details onthouden.
Er zijn vier luisterdoelen:
| 🎧 Luisterstrategie | 🎯 Luisterdoel | 📌 Voorbeeld |
|---|---|---|
| Globaal luisteren | Een bepaald gevoel ervaren. | Voorbeeld: Je luistert naar een mooi liedje om te ontspannen. 🎵 |
| Intensief luisteren | Iets te weten komen. | Voorbeeld: Je luistert goed naar de uitleg van de leerkracht. 📚 |
| Kritisch luisteren | Een mening vormen. | Voorbeeld: Je luistert naar een reclame en denkt: “Is dit product écht zo goed?” 🤔 |
| Gericht luisteren | Een specifieke handeling uitvoeren. | Voorbeeld: Je luistert naar een recept om een taart te bakken. 🎂 |
📝 Tip:
Soms gebruik je meerdere luisterdoelen tegelijk! Bijvoorbeeld: Je luistert naar een debat op tv en probeert kritisch na te denken over wat de politicus zegt, maar je intensief luistert naar de argumenten.
3️⃣ Hoe herken je een spreek- of luisterdoel?
Soms is het makkelijk om een spreek- of luisterdoel te herkennen, maar soms is het wat lastiger. Hier zijn wat handige vragen om jezelf te stellen:
🔍 Hoe herken je een spreekdoel?
- Wil de spreker je laten lachen? → Amuseren
- Wil de spreker informatie geven? → Informeren
- Wil de spreker uitleggen hoe iets werkt? → Instrueren
- Wil de spreker je ergens van overtuigen? → Overtuigen
🔍 Hoe herken je een luisterdoel?
- Wil je vooral genieten en een sfeer voelen? → Globaal luisteren
- Wil je belangrijke feiten onthouden? → Intensief luisteren
- Wil je bedenken of je het ergens mee eens bent? → Kritisch luisteren
- Wil je iets uitvoeren op basis van wat je hoort? → Gericht luisteren
4️⃣ Samenvatting: Wat hebben we geleerd?
🗣️ Er zijn vier spreekdoelen:
- Amuseren (leuk maken)
- Informeren (informatie geven)
- Instrueren (uitleggen)
- Overtuigen (iemand overhalen)
👂 Er zijn vier luisterdoelen:
- Globaal luisteren (sfeer aanvoelen)
- Intensief luisteren (details onthouden)
- Kritisch luisteren (mening vormen)
- Gericht luisteren (informatie zoeken)
Een goede spreker weet welk spreekdoel hij gebruikt en past zich aan het publiek aan.
Een goede luisteraar gebruikt de juiste luisterstrategie om het meeste uit een gesprek te halen.